Spływy kajakowe rzeką Krutynia

Opis szlaku

Spływy kajakowe rzeką Krutynia należą do najpiękniejszych i najpopularniejszych nie tylko w Polsce, ale i w całej Europie. Biegnie przez najbogatszy przyrodniczo teren pojezierzy naszego kontynentu. Ponad 116 kilometrowy szlak składa się z 20 jezior oraz 10 rzek i rzeczek wtopionych w północną część Puszczy Piskiej, największego zwartego kompleksu leśnego Pojezierza Mazurskiego. Swą nazwę wziął od właściwej rzeki Krutyni liczącej około 26 km. długości, wypływającej z jeziora Krutyńskiego i wpadającej do jeziora Gardyńskiego. Spływy kajakowe rzeką Krutynia – szlak prowadzi przez teren z bardzo urozmaiconą rzeźbą pochodzenia polodowcowego. Występują tu liczne wzgórza morenowe, pomiędzy którymi znajdują się dolinki i zagłębienia często zabagnione lub zatorfione. Bogata przyroda dorzecza Krutyni chroniona jest w 8 rezerwatach przyrody: ”Piłaki”, „Czaplisko-Ławny Lasek”, „Królewska Sosna”, „Krutynia”, „Zakręt”, „Krutynia Dolna”, „Pierwos”, „Strzałowo” i pobliskim rezerwacie „Jezioro Nidzkie”, a walory krajobrazu i wartości kulturowe podlegają ochronie w Mazurskim Parku Krajobrazowym. Spływy kajakowe rzeką Krutynia – szlak przemierzał Melchior Wańkowicz w latach 30-tych XX w. i opisał w swojej słynnej powieści „Na tropach Smętka”. Jednak najtrafniej uroki tej rzeki potrafił streścić w dwóch zdaniach działacz i pisarz mazurski Karol Małłek mówiąc, że jest „Mazurskim Gangesem”, a więc rzeką o cechach mistycznych oraz, że „kto nie widział Krutyni, ten nie widział Mazur”. Szlakiem Krutyni płynął w latach 50-70-tych Karol Wojtyła – Papież Jan Paweł II.

Spływy kajakowe rzeką Krutynia mogą dzielić się jako jeden z etapów wielodniowego spływu kajakowego czy kilkugodzinnych spływów jednodniowych, na wybranych odcinkach szlaku organizujemy także weekendowe spływy kajakowe, bardzo często spływy dla grup szkolnych oraz spływy integracyjne dla firm.

Pamiętaj!

Nie wyznaczamy limitów czasowych na pokonanie tras spływów jednodniowych (tak jak i na wszelkich innych), każdy uczestnik płynie swoim, dowolnym tempem, a zakończenie spływu odbywa się po wezwaniu telefonicznym.

Stopień trudności szlaku Krutyni

Spływy kajakowe rzeką Krutynia należą do szlaków łatwych i bezpiecznych. Jedynym problemem jaki możemy napotkać na szlaku to wysokie fale podczas wietrznych dni na niektórych jeziorach (np. na Jeziorze Mokrym) a także nieliczne wypłycenia przy niskich stanach wody lub przenoski kajaków przy jazach i młynach wodnych. Na szlak Krutyni mogą ,w związku z tym, wybrać się praktycznie wszyscy, także amatorzy czy rodziny z dziećmi.

Uwaga!!!
Na odcinki na których przeważają jeziora, kajakarze z niewielkim doświadczeniem, powinni zabrać ze sobą kogoś, kto potrafi radzić sobie z pływaniem po takich akwenach, by zapobiec nieprzewidzianym zdarzeniom.

Spływy kajakowe rzeką Krutynia – opis szlaku

Krutynia wypływa z Jeziora Warpuńskiego na Pojezierzu Mrągowskim, na wys. 133 m n.p.m., uchodzi do jeziora Bełdany na wys. 116 m n.p.m. Na swej trasie przebiega przez wiele malowniczych jezior oraz odcinki rzeczne o zmiennym charakterze.

Na pojezierzach rzeki bardzo często zmieniają nazwy wtedy, gdy przepływają przez jezioro, które zbiera wody z innych, dodatkowych rzek i cieków. Tak dzieje się również z Krutynią, która przepływa przez ok. 20 jezior. Rzeka płynie początkowo wśród wzniesień morenowych, później przez równinę sandrową porośniętą lasami Puszczy Piskiej.

Krutynia wypływa z jeziora Warpuńskiego i wąskim przesmykiem łączy się z Jeziorem Zyndackim, dalej płynie wąską strugą w kierunku południowo-wschodnim do Jeziora Gielądzkiego.Na końcu długiego jeziora, pod mostem drogowym i kolejowym, wypływa płytką strugą do Jeziora Lampackiego. Na wschodnim brzegu jeziora, przy przesmyku między jeziorami Gielądzkim i Lampackim, leży wieś Sorkwity. Na zachodnim brzegu jeziora jest zalesiony półwysep, na którym kiedyś było grodzisko. W południowej części jeziora jest zalesiona wyspa, a przy wschodnim brzegu – wąski, zarośnięty przesmyk do jeziora Lampasz. Na końcu jeziora wypływa płytki odcinek Krutyni o nazwie Sobiepanka. Sobiepanka to bardzo malownicza rzeczka, płynąca pośród olch, o kamienistym, żwirowym lub piaszczystym dnie. Głębokość tej rzeczki wynosi 30 cm, a jej długość 1,5 km. Sobiepanka uchodzi do jeziora Kujno.

Na końcu jeziora Kujno wypływa Grabówka – kolejny odcinek Krutyni o zupełnie odmiennym charakterze. Grabówka ma niskie, podmokłe brzegi, porośnięte trzciną i pałką wodną. Długość tego fragmentu Krutyni wynosi 1,5 km, po czym wpływa do jeziora Dłużec. Jezioro ciągnie się w kierunku południowo-wschodnim, a na jego krańcu wypływa kolejny, krótki odcinek Krutyni, który po 500 m wpada do Jeziora Białego. Na południowym jego brzegu wypływa Krutynia, która w tym odcinku nosi nazwę Dąbrówka. Tym razem jest to głęboka rzeka, wolno płynąca pośród lasów, tworząca zakola i rozlewiska. Malownicza rzeczka ma tylko 1 km długości, po czym uchodzi do śródleśnego jeziora Gant. Na końcu jeziora wypływa kolejny odcinek Krutyni, noszący nazwę Gancka Struga.

Gancka Struga płynie szeroko, a jej brzegi są zabagnione. Wokół rzeki rozciągają się podmokłe łąki, za którymi jest las. Po 1,5 km do Ganckiej Strugi wpływa z prawej strony rzeka Babant, odprowadzająca wody z jezior: Babięty Wielkie, Babiety Małe i Tejsowo. Od tego punktu Krutynia nosi nazwę Babięcka Struga.

Babięcka Struga płynie przez wieś Babięta, gdzie znajduje się stanica wodna PTTK, za którą rozpoczyna się rozlewisko i tama młyńska. Za tamą nurt rzeki wyraźnie przyspiesza. Po przepłynięciu ok. 7 km od ujścia Babantu, Babięcka Struga kończy swój bieg w jeziorze Zyzdrój Wielki. Dalej jezioro się zwęża, brzegi obniżają się i niewielkim przesmykiem jezioro Zyzdrój Wielki łączy się z jeziorem Zyzdrój Mały.

W głębokiej zatoce jeziora znajduje się nieczynna śluza, spiętrzająca wody Zyzdrojów. Za śluzą rzeka przyjmuje nazwę Zyzdrojowa Struga. Rzeka tutaj ma zabagnione brzegi, porośnięte szuwarem, a koryto szerokie, zarośnięte miejscami roślinnością wodną. Lewy brzeg rzeki staje się suchszy, łąkowy i tam właśnie wznosi się duża wieś Spychowo. Zyzdrojowa Struga wpływa do Jeziora Spychowskiego i wypływa z niego jako Spychowska Struga, zmieniając kierunek biegu rzeki na północno-wschodni. Po 5 km szybszego nieco nurtu, wśród łąk i olch Spychowska Struga od południa wpływa do jeziora Zdrużno.

To odludne jezioro posiada wysokie, zadrzewione brzegi. Krutynia przepływa przez jezioro Zdrużno jego południowo-wschodnim krańcem, po czym wąskim przesmykiem pod mostem drogowym przedostaje się do jeziora Uplik. Na wschodnim brzegu jeziora znajduje się rezerwat Czaplisko Ławny Lasek, które chroni miejsca gniazdowania czapli siwej. Z północnego krańca jeziora Krutynia wąską cieśniną przepływa do Jeziora Mokrego.

Na południowym brzegu jeziora leży miejscowość letniskowa Zgon. Na wschodnim brzegu jeziora jest rezerwat leśny „Królewska Sosna”, chroniący starodrzew sosnowy o wieku ok. 200 lat, z domieszką świerku, dębu i brzozy brodawkowatej. Jest to charakterystyczny drzewostan Puszczy Piskiej. Dalej, w kierunku północnym jest kolejny rezerwat „Zakręt”. Jest to rezerwat torfowiskowo-leśny, chroniący las mieszany z dwoma zarastającymi jeziorkami i torfowiskiem wysokim. Wśród drzew występują tu ok.100-letnie sosny, czasami ok. 200-letnie dęby, a z roślin chronionych: storczyk obuwik i lilia złotogłów. W północnej części wschodniego brzegu jest głęboka, zwężająca się zatoka, zamknięta zastawką oddzielającą jezioro Mokre od jeziora Krutyńskiego. To jezioro śródleśne znajduje się w całości na terenie rezerwatu „Krutynia”. Jest to rezerwat krajobrazowo-leśny, chroniący naturalny, młodoglacjalny krajobraz z typowymi dla Pojezierza Mazurskiego zespołami leśnymi. Z jeziora Krutyńskiego wypływa rzeka, która nareszcie przyjmuje nazwę Krutynia, a bieg rzeki skręca na południowy wschód.

Początkowo jest to płytka, wartko płynąca szeroka rzeka o piaszczystym dnie. Płynie wśród okazałych drzew rosnących na wysokich brzegach. Niekiedy w nurcie rzeki pojawiają się piaszczyste wysepki. Do miejscowości Krutyń rzeka płynie przez teren rezerwatu „Krutynia”. Krutynia stopniowo zmienia swój charakter oraz kierunek – płynie znów w kierunku północno-wschodnim. Brzegi stają się niskie, łąkowe, porośnięte trzcinami i roślinnością wodną. Z prawej strony znajduje się słabo widoczne ujście strugi łączącej Krutynię z jeziorem Duś, nad którym wznosi się dawny żeński klasztor filiponek (starowierców) w Wojnowie. Dalej, nad Krutynią leży duża wieś Ukta. Rzeka płynie teraz wśród podmokłych łąk, a koryto zarasta roślinność wodna. Krutynia aż do jeziora Malinówko płynie przez teren rezerwatu krajobrazowo-leśnego „Krutynia im. M. Wańkowicza” oraz rezerwatu krajobrazowo-leśnego „Pierwos”.

Po przepłynięciu ok. 25 km od jeziora Krutyńskiego, rzeka wpada do Jeziora Gardyńskiego, gdzie rzeka znów zmienia kierunek na południowo-wschodni i wypływa wąskim błotnistym kanałem do przesmyku wodnego, a nim do jeziora Malinówko. Z północno-wschodniego krańca jeziora wąską cieśniną Malinówko przechodzi w wąskie, kręte, zarośnięte jezioro Jerzewko, które z kolei przechodzi w ostatni odcinek Krutyni, zwany tu Iznotą lub Czarną Rzeką. Po przepłynięciu ostatnich 1500 m Krutynia kończy swój bieg, zasilając swymi wodami zatokę jeziora Bełdany.